QUÁ TRÌNH PHÁT HIỆN VÀ XÂY DỰNG HỒ SƠ LINGA VÀNG
ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN BẢO VẬT QUỐC GIA

     Khu di tích tháp Chăm Po Dam (nơi phát hiện Linga vàng) toạ lạc trên sườn núi Ông Xiêm, thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, cách thành phố Phan Thiết khoảng 120km về phía Bắc. Nhóm tháp Po Dam đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia năm 1996.
I. Quá trình phát hiện Linga vàng
     Được sự đồng ý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; năm 2013 – 2014, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Thuận đã phối hợp với Viện Khoa học Xã hội vùng Nam bộ tổ chức khai quật khảo cổ tại khuôn viên nhóm đền tháp Chăm Po Dam phục vụ công tác trùng tu, phục hồi một số hạng mục kiến trúc của di tích.  
     Đợt khai quật khảo cổ đã phát lộ nhiều kiến trúc dạng nhà dài, nhà vuông, bậc cấp cầu thang cổ dẫn lên tháp Nam… Đồng thời, phát hiện nhiều hiện vật có giá trị, trong đó có phiến đá chạm khắc chữ Chăm cổ dạng bia ký ghi niên đại xây dựng tháp vào năm 710 AD. Đặc biệt, đã phát hiện Linga vàng độc bản, quý hiếm, góp phần khẳng định thêm giá trị về mặt lịch sử, văn hoá, tâm linh, tín ngưỡng thờ sinh thực khí của người Chăm tại di tích này.
2. Quá trình xây dựng Hồ sơ Linga vàng
     Năm 2023 Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Bình Thuận đã triển khai xây dựng Hồ sơ hiện vật Linga vàng phát hiện trong đợt khai quật khảo cổ năm 2013 - 2014 tại tháp Po Dam, tham mưu UBND tỉnh trình Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, công nhận bảo vật quốc gia theo quy định.
     Ngày 18/01/2024, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết đinh số 73/QĐ-TTg về việc công nhận bảo vật quốc gia đợt 12 - năm 2023. Trong số 29 bảo vật quốc gia được công nhận đợt này, có Linga vàng tỉnh Bình Thuận. Đây là niềm vinh dự, tự hào của người dân tỉnh Bình Thuận, khi lần đầu tiên địa phương có hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia.
     Bảo vật quốc gia Linga vàng Bình Thuận được coi là hiện vật độc nhất vô nhị, độc đáo, quý hiếm được phát hiện đến thời điểm hiện nay ở Việt Nam, có niên đại khoảng thế kỷ VIII - IX, có trọng lượng 78,36 gram. Qua phân tích thành phần hợp kim đúc Linga thì tỷ lệ vàng rồng chiếm 90,4%, 9,6% còn lại là bạc và đồng. Đây là loại hình Linga làm bằng kim loại vàng quý hiếm trong văn hóa Chăm, được tìm thấy từ quá trình khai quật khảo cổ ngay trong địa tầng văn hóa, chứa đựng những thông tin khoa học quan trọng, có nhiều giá trị đối với công tác nghiên cứu và nhận thức các vấn đề về văn hóa - lịch sử liên quan đến di tích Po Dam và văn hóa Chăm.

                                                    

Bản đồ di tích tháp Po Dam

 PGS.TS Bùi Chí Hoàng chủ trì Hội thảo đầu bờ về quá trình khai quật Po Dam

Các vị chức sắc người Chăm tham gia thảo luận trong hội thảo tại tháp Po Dam

MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ KHAI QUẬT, HỌP HỘI ĐỒNG VÀ HIỆN VẬT

Họp Hội đồng thẩm định hiện vật, hồ sơ hiện vật đề nghị công nhận BVQG

Linga vàng - Bảo vật quốc gia

Hiện trường khai quật